Wat is in het Pools de betekenis van het woord "palec"?

Elke taal heeft zijn eigenaardigheden.

Bijzonder in het Pools, in vergelijking met het Nederlands, is dat de Poolse taal maar één algemeen woord voor vingers en tenen heeft, en dat is palce (enkelvoud: palec). Als er sprake is van de uitstekkende delen van de ledematen, moet men – zoals wel vaker – uit de context halen, over welke delen dan het gaat. De vraag dus of dat “palce u ręki” (letterlijk “vingers aan de hand”, dus de uitstekende delen aan je hand) of “palce u nogi”(letterlijk: “vingers aan de voet”, dus de uitsteeksels aan een voet) zijn, wordt vaak in het Pools gesteld.
Het is toch wel verschil of het je duim, of je dikke teen moet geopereerd worden.
 
De namen van de vingers aan je handen zijn in het Pools vergelijkbaar met de namen in het Nederlands. Dat zijn: kciuk (duim), palec wskazujący (wijsvinger), palec środkowy (middelvinger), palec serdeczny (ringvinger heeft in het Pools associatie met het hart, niet met de ring) en mały palec (pink is in het Pools simpel kleine vinger).
Bij de voeten heb je een grote teen (duży palec u nogi) en een kleine teen (mały palec u nogi). De namen voor de middelste drie tenen aan je voeten bestaan niet, zowel in het Nederlands, als in het Pools. Je kan ze alleen aanwijzen met je wijsvinger, om duidelijk te maken over welke teen je het hebt.
Er bestaat ook elfde vinger in het Pools of ook wel eenentwintigste vinger, en dat is het mannelijk geslachtsorgaan.

Er zijn heel veel uitdrukkingen in het Pools betreffende palce. Hieronder vind je een aantal voorbeelden:

✔️  nie kiwnąć palcem w bucie (letterlijk: geen vinger in de schoen bewegen) - niets of heel weinig doen als er een actie wordt verwacht; niet reageren op een gebeurtenis.

✔️  mieć coś w małym palcu (letterijk: iets in de kleine vinger hebben) - iets perfect kunnen, een meester zijn op een bepaald gebied.

✔️  owinąć sobie kogoś wokół palca (letterlijk: iemand om eigen vinger wikkelen) - volledige macht over iemand hebben (vooral emotioneel), iemand naar zijn hand zetten.

✔️  nie tknąć kogoś palcem (letterlijk: iemand met geen vinger aanraken) iemand niets aandoen; niemand pijn doen.

✔️  palcem na wodzie pisane (letterlijk: met vinger op water geschreven) zegt men als er iets onzeker is.

✔️  samotny jak palec (letterlijk: eenzaam als een vinger) in zijn dooie eentje. Het is lastig om te begrijpen waarom je eenzaam als een vinger kan zijn, als je vijf vingers aan elke hand hebt. De uitleg is eenvoudig: vroeger had de naam palec alleen betrekking tot de duim. De duim is door zijn tegengestelde positie gescheiden van de andere vingers.

Verbazingwekkend hoe een combinatie van woorden met een niet-letterlijke betekenis zoveel kan uitdrukken en onze taal verrijken.