Stanisław Jerzy Lec, een Pools dichter en aforist.

Op 6 maart vieren wij de verjaardag van Stanisław Jerzy Lec, mijn favoriete aforist. Over zijn "Ongekamde gedachten" zei Simon Carmiggelt in een van zijn Kronkels: "Verrukkelijke lectuur, geschreven door een man die men nu eens met recht briljant mag noemen".

“De kunst van het aforisme is, een waarheid puntig te formuleren, zonder ook maar het geringste offer te brengen aan de vorm. Deze kunst verstaat Lec tot in de perfectie. Wat hem groot maakt, is dat de gruwelijke ervaringen die hij in zijn leven heeft opgedaan hem niet hebben verbitterd. Hij is weemoedig, maar hij heeft toch zijn goede humeur niet verloren.” Het feit dat de “Ongekamde gedachten” ook in het Nederlands zouden verschijnen noemde Carmiggelt “goed nieuws”.

“Wie naar helderheid, geest en intelligentie, naar humor, scherpzinnigheid en satire verlangt, zij “Ongekamde gedachten” aanbevolen” … “omdat hier eindelijk weer een iemand is die de schijnbaar eenvoudige kunst van het aforisme zo beheerst dat hij met één zin meer zegt dan anderen in hele artikelen … niet zeggen.”

In de aforismen van Lec zijn enkele centrale thema’s te ontdekken. Het zijn de bekende thema’s van deze tijd, de vraag naar waarheid en werkelijkheid, menselijkheid en maatschappij, staat en individu.
Een paar voorbeelden:

✔️ “Van een rij nullen maakt men gemakkelijk een ketting.”

✔️ “Er was een tijd, dat men de slaven legaal moet kopen.”

✔️ “Analfabeten moeten dicteren.”

✔️ “Donkere ramen zijn vaak een helder bewijs.”

✔️ “Hoe oefent men zijn geheugen om het te leren vergeten?”

✔️ “Wij begrijpen alles, en daarom kunnen wij niets begrijpen.”

✔️ “Zonder kennis van de vreemde taal zult u nooit het zwijgen van de buitenlander kunnen verstaan.”

✔️ “Toen de viooltjes begonnen te geuren zei de drek: Haalt je de koekoek, ze buiten een goedkoop contrast uit!.”

✔️ “Als de angst bleek ziet, heeft hij bloed nodig.”

✔️ “De klantenkring van de dood sterft niet uit.”

✔️ “Ook masochisten bekennen onder marteling alles. Uit dankbaarheid.”

✔️ “Misschien heeft God mij zelf tot atheïst verkozen.”

✔️ “Ik had een gruwelijke droom: de staat waarin onlangs het analfabetisme werd overwonnen, werd overwoekerd door bureaucratie.”

✔️ “Een feit blijft altijd naakt, ook al gaat het volgens de laatste mode gekleed.”