Poolse Nobelprijswinnaars voor literatuur.

Polen heeft 5 Nobelprijswinnaars voor literatuur: Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996), Olga Tokarczuk (2019).

Henryk Sienkiewicz (1846 - 1916) leefde in tijden toen bezet Polen van de landkaart verdween en officieel niet bestond. De in 1888 afgeronde trilogie die bestond uit: “Met Vuur en Zwaard” (Pools: Ogniem i mieczem), “De Zondvloed” (Potop) en “De Heer Wołodyjowski” (Pan Wołodyjowski) en ook “De kruisridders” (Krzyżacy) – een meesterlijke kruising tussen avonturenroman en historisch werk - behoorden door de jaren heen tot de kopstukken die een boodschap van hoop gaven aan de landgenoten.

De internationale erkenning bracht Sienkiewicz de roman “Quo vadis”. In dit boek beschreef hij Rome in de tijd van keizer Nero – het begin van christendom en het vervolgen van christenen. In 1905 werd dit meesterwerk bekroond met de Nobelprijs. Het boek is in meer dan 50 talen vertaald, er zijn ook een aantal geweldige verfilmingen gemaakt, de Hollywood verfilming uit 1951 met Peter Ustinov in de rol van Nero kreeg acht Oscarnominaties.

Władysław Reymont (1867 – 1925) debuteerde als schrijver in 1892 met de novelle “De dood”. Hij schreef vier grote romans gebaseerd op eigen ervaringen, o.a. “Het land van belofte” (Ziemia obiecana) waarin hij de gemeenschap van industriële stad Łódź beschrijft: een groot contrast tussen leven van de fabriekseigenaren vol decadente luxe en het treurige bestaan van de arbeiders in de arme woonbarakken. Het boek kreeg alle aandacht door de verfilming van Andrzej Wajda.

De Nobelprijs ontving Reymont voor zijn roman “De Boeren” (Chłopi) over het leven van een boerengemeenschap op het Poolse platteland, en de invloed die de natuur op het karakter van de mens heeft. Een helden-epos in vier delen “Herfst”, “Winter”, “Lente”, “Zomer”. Het boek behoort tot de wereldliteratuur, maar een enorme omvang, het Pools karakter van het werk dat tot “heimatkunst” behoort, heeft de verspreiding van dit boek door Europa en de wereld waarschijnlijk geremd. Wie de systematische kwelling van de Russische overheersing, zoals Polen dat heeft ervaren, niet kent zou het ook moeilijk kunnen begrijpen. Reymont beschrijft echt meesterlijk de wisseling van de seizoenen, de volksfeesten, plechtigheden en gebruiken, de boerenbevolking met hun angsten en zorgen, hun verlangens en strijd, universele menselijke karaktertrekken en innerlijke drijfveren.

“De boeren” is het meest indrukwekkende en mooiste boek dat ik ooit gelezen heb.