Het is lastig om een goede en eenduidige Poolse vertaling te vinden voor het Nederlandse woord "afspraak".

Een van de Nederlandse woorden waar geen eenduidig Pools equivalent voor is is het woord “afspraak”. En dat is toch in het algemeen heel vaak gebruikt woordje in Nederland. Daarom hoor je ook heel vaak Poolse mensen, die nog niet goed Nederlands beheersen, en nog een tolk nodig hebben bij officiële gesprekken tussendoor gewoon “mam afspraak” zeggen in plaats van een passend Pools woordje bij te gebruiken.

Afspraak is een mondelinge of schriftelijke overeenkomst. In het Pools is overeenkomt umowa. Maar wie noemt een afspraak bij de huisarts overeenkomst? Het klinkt vreemd en in het Nederlands “ik heb een overeenkomst met mijn huisarts” en in het Pools “mam umowę z moim lekarzem rodzinnym”. In het Pools zeg je dan “jestem umówiony z moim lekarzem rodzinnym” (umówić się = afspreken, stamt van „umowa”).

Maar umówić się heeft in het Pools ook een betekenis van “een afspraakje maken”. Je kan natuurlijk ook een date hebben met je huisarts, maar niet als je een geplande ontmoeting in zijn huisartsenpraktijk hebt om over je ziekte te praten.

Je kan wel een overeenkomst met je dokter maken dat je bijvoorbeeld je medicijnen op tijd neemt, dat je meer gaat bewegen of dat je stopt met roken. Dat is dan een formele afspraak, iets wat je elkaar belooft te gaan doen of te laten.

In het Pools kun je ook zeggen “mam wizytę u lekarza” (letterlijk: ik heb een bezoek bij de dokter) of “mam umówiony termin u lekarza” (letterlijk: ik heb een afgesproken termijn bij de dokter). Door de context is makkelijk te begrijpen, dat het om een medische afspraak gaat. Je kan echter niet ervan concluderen dat “wizyta” afspraak is. Afspraak is iets wat je moet plannen. Wizyta in Polen is iets wat je soms helemaal niet hoeft te plannen. Wizyta is gewoon dat je ergens - bij een persoon of plaats - aankomt voor sociale of officiële doeleinden.

Vroeger ging je in Polen naar de huisarts of specialist zonder een afspraak. Als je doktersadvies nodig had ging je naar de dokterspraktijk of een kliniek, vroeg je aan de patiënten in de wachtkamer wie de laatste in de wachtrij is, en het enige wat je nog moest doen was afwachten wanneer deze persoon aan de beurt was, want je was dan de volgende.

Je had direct een sociale interactie in de wachtkamer, ook met de persoon die na jou kwam. Je had aandacht voor elkaar, en alle tijd om wat te lezen of diepgaande gesprekken aan te gaan. Ik vond het niet verkeerd, je wist dat je moest wachten, en dat je er niets tegen kon doen.

Gelukkig was ik geen vaste bezoeker bij de dokter. Ik snap heel goed dat mensen met chronische ziektes er anders over kunnen denken. Want in Polen hadden wij een uitspraak: ,,trzeba mieć zdrowie żeby chorować" letterlijk vertaald “je moet een goede gezondheid hebben om ziek te zijn”.

Bij mijn Nederlandse huisarts krijg je een afspraak bv. om 11.10, en wacht je alsnog een uur of langer tot je aan de buurt bent. En je raakt dan erg gefrustreerd en boos, omdat je iets anders hebt verwacht, je de volgende afspraak al hebt en je absoluut geen uur kan wachten.

Niets is zo moeilijk als het maken van een goede afspraak, behalve dan nakomen ervan.