De Poolse woorden "zaplecze", "przebimbać", "załatwić" en "kombinować" zijn lastig te vertalen naar het Nederlands.

Sommige talen hebben uitdrukkingen en woorden waar je jaloers op kan zijn. Dat zijn woorden en begrippen die lastig te vertalen zijn naar andere talen, en zeker niet met een woord.

Het Portugees heeft zijn “saudade” in een woord samengevat melancholie, heimwee, weemoed en diep nostalgische hunkering naar een geliefde die afwezig is.

Het Spaans heeft zijn “dar a luz” (letterlijk: het licht geven) voor bevallen. Ik kan mij geen mooiere manier van het uitdrukken van een kind ter wereld brengen dan de Spaanse uitdrukking (dezelfde uitdrukking heeft trouwens ook het Portugees). Toch iets veel mooiers dan de Nederlandse bevallen of kind krijgen, of de Poolse rodzić of urodzić.

In het Nederlands zijn er ook meerdere woorden die bond en krachtig zijn en die in het Pools helaas geen goed en eenduidig equivalent hebben, bijvoorbeeld: meevallen en tegenvallen. In plaats van vertalen moet men gaan beschrijven, afhankelijk van de context.

Veel woorden hebben een aantal verschillende betekenissen.

Een paar voorbeelden van de onvertaalbare Poolse woorden:

✔️ Zaplecze – is een utiliteitsruimte in een winkel of een instelling. Maar het woord wordt ook gebruikt voor een geheel van middelen of personen die belangrijke ondersteuning bieden aan iets dat zonder deze middelen niet zou kunnen functioneren of bestaan. Ik denk aan de “achterban”, maar het is niet helemaal de juiste vertaling. Zaplecze is niet alleen de fysieke plek ‘achteraan’, maar ook de middelen en ondersteuning die we hebben maar niet altijd zien. Dit zijn onze verborgen mogelijkheden.

✔️ Przebimbać – dat is een soort lanterfanten, tijd spenderen aan niets nuttigs dat wel gedaan zou moeten worden. In Polen kun je een jaar “przebimbać”, maar je kan ook geld “przebimbać” dus verkeerd gebruiken, aan nutteloze dingen, zonder dat het iets oplevert.

✔️ Załatwić is een probleem oplossen, een taak uitoefen, werk dat je moet doen, maar vaak op een praktische, informele manier. Het is meer dan “doen” - het is slim, effectief oplossingsgericht handelen. Moeite hebben gedaan, iets doen om een specifiek resultaat te bereiken dat als moeilijk of onmogelijk te bereiken wordt beschouwd. Het is net toveren. Het is net de Nederlandse “regelen”, maar regelen doe je volgens de “regels”. De Poolse załatwić is “anders regelen”. Załatwić is een heel interessant en belangrijk Pools woordje, ik zal een apart artikel aan besteden.

✔️ Kombinować – het zoeken naar slimme oplossingen, vaak andere dan gewoon en andere dan je zou verwachten, soms zelfs balancerend op het randje van de wet. Bij kombinować gaat het niet alleen om creatief denken, maar over het vermogen hebben om ‘om te gaan’ met moeilijke situaties. Kombinować is załatwić op een oneerlijke manier.